30 χρονια σχεδια που ομως μενουν στα συρταρια...

ΠΑΡΑΛΙΑ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ: Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΕΧΕΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΣΥΝΕΧΩΣ ΑΝΑΒΑΛΛΕΙ

Αν και η έννοια της ανάπτυξης αποτελεί διακαή και εθνικό στόχο και σκοπό, τις οικονομικά δύσκολες αυτές εποχές, το περιεχόμενό της παραμένει πάντα ένα ζητούμενο. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την τουριστική ανάπτυξη, ειδικά σε μια χώρα στην οποία συναντά κανείς τα πλέον αντιφατικά και οξύμωρα σχήματα: από τη μια τουριστικές υποδομές υψηλού επιπέδου και υπηρεσίες «πολλών αστέρων» και από την άλλη περιοχές με άναρχη και αυθαίρετη δόμηση, χωρίς ίχνος πολεοδομικής τάξης και λειτουργίας.

Ολόκληρο το παραλιακό μέτωπο του ν. Λάρισας αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του ελληνικού τρόπου αντιμετώπισης πολεοδομικών ζητημάτων δίπλα στο κύμα, όπου κυριολεκτικά, σαν πολιτεία τα έχουμε κάνει ...θάλασσα!

Από το Καστρί Λουτρό στα βόρεια, έως τον Ρακοπόταμο στη νότια παραθαλάσσια γωνιά του νομού, παρά τις προσπάθειες των τελευταίων 30 περίπου χρόνων, δεν έχει θεσμοθετηθεί ένα πλαίσιο δόμησης που να «βάζει μια τάξη» στην υφιστάμενη κατάσταση αλλά και να δημιουργεί τις προοπτικές για το μέλλον.

Πολλές φορές στο παρελθόν έχει ειπωθεί ότι «ήρθε η ώρα». Άλλες όμως είναι οι βουλές της κεντρικής διοίκησης, η οποία για τους δικούς της λόγους (;) απέτυχε οικτρά.

Το γιατί, τι έγινε αλλά και τι πρέπει να γίνει, συζητήσαμε με τον κ. Βασίλειο Τσολάκη, αρχιτέκτονα μηχανικό- πολεοδόμο, ο οποίος, ως επικεφαλής ομάδας μελετητών έχει εκπονήσει πολεοδομικές μελέτες για όλες τις περιοχές των παραλίων του νομού, δηλαδή των Μεσαγγάλων, του Καστρί Λουτρού και του Στομίου του σημερινού Δήμου Τεμπών, του Κόκκινου Νερού, Βελίκας, Κ. Σωτηρίτσας, Αγιοκάμπου, Πολυδενδρίου και Πύργου Πολυδενδρίου του Δήμου Αγιάς.

Ευθύς εξ΄ αρχής σπεύδει να δικαιολογήσει όσους κτίζουν αυθαίρετα, με την εξής έννοια: από τη στιγμή που η Πολιτεία αδυνατεί επί τόσα χρόνια να δημιουργήσει και να προσφέρει πολεοδομημένη γη, θέτοντας ταυτόχρονα οριστικό φραγμό στη διαιώνιση της αυθαιρεσίας, τότε είναι προφανές ότι δεν φταίει ο πολίτης. Το γιατί όμως συμβαίνει αυτό, ο Λαρισαίος πολεοδόμος το αποδίδει στην απουσία πραγματικού ενδιαφέροντος από το κεντρικό κράτος. Παντού βασιλεύει η αναρμοδιότητα, με αποτέλεσμα ακόμη κι εκείνες οι προσπάθειες που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια και πήραν τη μορφή μελετών (οι οποίες μάλιστα πληρώθηκαν από τον Έλληνα φορολογούμενο), να έχουν χαθεί στο λαβύρινθο της ελληνικής γραφειοκρατίας και αδιαφορίας των υπηρεσιών, οι οποίες υπό την έλλειψη οποιασδήποτε πολιτικής βούλησης και άσκησης πίεσης απλά ...συντηρούν το αδιέξοδο.

Αδιέξοδο ή μήπως μια κατάσταση που βολεύει, αφού συντηρεί μια φορολογική τακτική «εις υγείαν των κορόιδων» και υποθάλπτει τη διαφθορά των υπηρεσιών; Ο συνομιλητής μας απαντά κατηγορηματικά αρνητικά.

Ας μας επιτρέψει όμως να έχουμε τις αμφιβολίες μας...

Μια νέα αρχή λοιπόν, επιδιώχθηκε πριν από 6 χρόνια με την ανάθεση των μελετών ΣΧΟΟΑΠ, τις οποίες θα πρέπει να ακολουθήσουν νέες προκηρύξεις πολεοδομικών και ρυμοτομικών μελετών, ακόμη και για τις περιοχές που υπάρχουν ήδη (π.χ. Μεσάγγαλα και Καστρί Λουτρό).

Ωστόσο, 6 χρόνια μετά -ούτε αυτές- οι μελέτες έχουν προχωρήσει.

Ουσιαστικά δηλαδή βρισκόμαστε εκεί που ήμασταν και τη δεκαετία του ΄80, όταν εκπονήθηκαν οι πρώτες μελέτες.

ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Πριν δούμε όμως τι πρέπει να γίνει από δω και πέρα, έχει σημασία να προσεγγίσουμε ένα γενικότερο θέμα, που έχει να κάνει με το είδος της ανάπτυξης για την περιοχή.

Μια περιοχή που, βόρεια, απλώνεται στη σκιά του μυθικού Ολύμπου, τέμνεται από την κοιλάδα των Τεμπών και –νοτιότερα- σκιάζεται από το πράσινο του Κισσάβου και του Μαυροβουνίου. Μια περιοχή με τεράστια βιοποικιλότητα και πλουτοπαραγωγικούς πόρους, μακραίωνη ιστορία και πολιτιστική παράδοση.

«ΝΕΚΡΟΣ ΤΟΠΟΣ»...

Κατά τον κ. Τσολάκη, αυτός ο μοναδικός συνδυασμός, ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για όλη την κεντρική Ελλάδα, δεν χρησιμοποιήθηκε με σωστό προσανατολισμό.

«Υπήρξε, αναφέρει, μονομερής προσανατολισμός στην πώληση γης για παραθεριστική κατοικία, χωρίς οργανωμένο σχέδιο πολεοδόμησης και στη δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων μεσαίας και χαμηλής τάξης σε αντίθεση με την υψηλή ποιότητα των τουριστικών πόρων της περιοχής.

Έτσι σε όλους τους οικισμούς υπάρχουν δυσλειτουργίες και προβλήματα, ενώ η εξάπλωση της εκτός σχεδίου δόμησης δημιουργεί νέες ανοργάνωτες οικιστικές χρήσεις».

ΑΝΤΙΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ

Αυτό το είδος «ανάπτυξης» ουσιαστικά δημιούργησε «ένα μεγάλο απόθεμα β΄ (εξοχικής) κατοικίας, που δεν αποτελεί παραγωγική επένδυση αλλά φαινόμενο των καιρών, που οφείλεται κατά κύριο λόγο στις κακές συνθήκες διαβίωσης μέσα στις πυκνοδομημένες αστικές περιοχές». Επισημαίνει μάλιστα ότι «συνήθως τα έσοδα της πώλησης της γης μεταφέρονται σε επενδύσεις εκτός της περιοχής και διώχνει τους μόνιμους κατοίκους μετά την πώληση».

Εδώ πρέπει να επισημανθεί κάτι που ήδη συμβαίνει: η οικονομική ύφεση αντιστρέφει ήδη μια εικόνα σπατάλης σε γη και οικονομικούς πόρους που είχε ενταθεί κατά τα χρόνια της «οικονομικής ευμάρειας», γεγονός που μεταβάλει σιγά-σιγά την περιοχή σε ακατοίκητα –ακόμη και το καλοκαίρι- εξοχικά σπίτια.

Πέραν τούτου σημειώνει ο κ. Τσολάκης αν η ανάπτυξη μιας περιοχής με εξοχικές κατοικίες δεν προγραμματιστεί σωστά, μετατρέπει την περιοχή σε «νεκρό τόπο», καθώς καταλαμβάνει χώρο ζωτικής σημασίας ο οποίος θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την προώθηση της βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης.

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Τι σημαίνει όμως βιώσιμη ανάπτυξη;

Εδώ, ο Τυρναβίτης πολεοδόμος εισηγείται την ύπαρξη ποικίλων και εναλλακτικών μορφών που θα συντηρούν τουρισμό σε δωδεκάμηνη -ει δυνατόν- βάση, διατηρώντας από τη μια μόνιμους κατοίκους στην περιοχή και αυξάνοντας το τοπικό εισόδημα και απαντώντας, από την άλλη, στις ανάγκες του αστικού πληθυσμού όχι μόνο για παραθερισμό αλλά και για δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου του.

Υπ΄ αυτό το πρίσμα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και ο πολεοδομικός σχεδιασμός, αφού οι όποιες, ως τώρα ρυθμίσεις έγιναν, υπάκουαν σε μια «τακτοποίηση των παλιών οικισμών και της αυθαίρετης δόμησης και «ικανοποίηση» της ζήτησης για παραθεριστική κατοικία, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες του φυσικού χώρου και το συγκριτικό πλεονέκτημα της περιοχής στη βιώσιμη ανάπτυξη του τουρισμού».

Βεβαίως, καθώς όλα αυτά τα χρόνια δεν υπήρχε ένα θεσμικό πλαίσιο, τα πράγματα οδηγήθηκαν στην αυθαιρεσία και την άναρχη δόμηση. Αυτό για παράδειγμα είναι εμφανές στα Μεσάγγαλα. Όχι όμως στον ίδιο βαθμό στο Καστρί Λουτρό, όπου υπάρχει μια σχετική ρυμοτομία, ακριβώς γιατί οι ίδιοι οι κάτοικοι φρόντισαν εξ αρχής να βάλουν μια –υποτυπώδη έστω- τάξη και να ακολουθήσουν κάποιους κανόνες.

Αυτό καταδεικνύει ότι γενεσιουργός αιτία της αυθαιρεσίας είναι η απουσία θεσμικού πλαισίου.

Υπό αυτή την έννοια ο κ. Τσολάκης επισημαίνει την ανάγκη ενός ευρύτερου πολεοδομικού σχεδιασμού για όλη την περιοχή, ώστε να κατασταλεί οριστικά η αυθαίρετη δόμηση.

Αναγνωρίζει ότι το εγχείρημα είναι δύσκολο και για να πετύχει απαιτείται απόλυτος σεβασμός «στις αρχές και τους σκοπούς της αειφόρου ανάπτυξης με παράλληλη έμφαση στην προστασία των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος».

ΤΖΑΚΟΥΖΙ ΣΤΟ ΔΕΛΤΑ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ!

Στο σημείο αυτό αξίζει ένα παράδειγμα... προς αποφυγήν, που καταδεικνύει όμως και τη νοοτροπία και την κοντόφθαλμη λογική που εξακολουθεί να μας διακατέχει:

Στην περιοχή του Στομίου υπάρχει το δέλτα του Πηνειού και ένας μοναδικός υδροβιότοπος που προστατεύεται από τη συνθήκη Ramsar. Η περιοχή Σκλήθρα –κυρίως- όπως και η Αλεξανδρινή, βρίσκονται στο κέντρο του «Δέλτα»: Από τη μελέτη ΣΧΟΟΑΠ (σ.σ.: για τα Σκλήθρα), προτείνεται περιοχή ανάπτυξης β΄ κατοικίας με τον μηχανισμό των ΠΕΡΠΟ (Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης). Δηλαδή προτείνεται «ως πολύ κατάλληλος χώρος για να γίνουν πολυτελείς κατοικίες με τζακούζι, θερμαινόμενες πισίνες, bar, restaurants», και ό,τι άλλο απαιτούν οι «σύγχρονες» αντιλήψεις για την αξιοποίηση μιας τόσο ευαίσθητης περιβαλλοντικά περιοχής!

«Οι διάφορες δραστηριότητες –επισημαίνει- που θα αναπτυχθούν δεν θα πρέπει να μένουν εκτός ελέγχου. Όμως, οι αποσπασματικές παρεμβάσεις, που να υποστηρίζουν τη θεωρία «απαγορεύονται τα πάντα», εκτός από ανέφικτες, είναι και επικίνδυνες. Όταν μιλάμε για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της φύσης, πρέπει παράλληλα να γίνονται και όλες οι υπεύθυνες ενέργειες, ώστε όλοι οι κοινωνικοί εταίροι να συμφωνήσουν και να συνεργαστούν για την ποιότητα της περιοχής τους και μόνο τότε θα πετύχει ο οποιοσδήποτε τεχνικός σχεδιασμός. Διαφορετικά ο οικολογικός λόγος θα είναι ένας νεκρός λόγος χωρίς καμιά αξία και ανίκανος να επηρεάσει τα πράγματα».

Σύμφωνα με τον κ. Τσολάκη «οι λύσεις των προβλημάτων για να είναι οριστικές πρέπει να αντιμετωπίζουν τις αιτίες που παράγουν τα προβλήματα και όχι το αποτέλεσμα, το οποίο θα αναπαράγεται συνεχώς, εφόσον παραμένουν οι αιτίες παραγωγής του».

Ένα βιβλίο... για την ιστορία

Ο αρχιτέκτων μηχανικός – πολεοδόμος κ. Βασ. Τσολάκης έχει ολοκληρώσει τη συγγραφή ενός πολυσέλιδου βιβλίου στο οποίο φιλοξενείται όλο το ιστορικό των προσπαθειών για την πολεοδόμηση των παραλίων του νομού.

Διανθισμένο με ιστορικά στοιχεία και φωτογραφικό υλικό τραβηγμένο από τον ίδιο, στο οποίο αναδεικνύεται όλη η ομορφιά της περιοχής, αναδεικνύει με ανάγλυφο τρόπο, αφενός μεν τις τουριστικές δυνατότητες και εν γένει αναπτυξιακές προοπτικές της ανατολικής πλευράς του νομού, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα το ατελέσφορο (;) προσπαθειών δεκαετιών να μπει επιτέλους μια τάξη και ένας φραγμός στην αυθαιρεσία, που δεν αρμόζει ούτε στην ιστορία, ούτε στον πολιτισμό αυτού του τόπου.

Πηγή:eleftheria.gr